INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Ossoliński (z Balic, Goźlic, Klimontowa i Ossolina, zwany też Balickim) h. Topór  

 
 
brak danych - 1436
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Ossoliński Jan (Jan lub Jaśko z Balic, Goźlic, Klimontowa i Ossolina, zwany też Balickim) h. Topór (zm. 1436), kasztelan radomski, zarządca i «tutor» ziemi sandomierskiej. Był synem Jana, kaszt. wiślickiego (zob.), i Elżbiety, bratem kaszt. radomskiego Mikołaja (zob.), przyrodnim bratem Andrzeja Balickiego (zob.). Pełnoletni był już w r. 1397, gdyż miał wówczas termin sądowy przeciw kanonikowi krakowskiemu Mikołajowi, a w r. 1399 został skazany zaocznie za najazd i szkody wyrządzone we wsi kapituły sandomierskiej Dwikozy. Później systematycznie uczestniczył w roczkach sądowych zarówno sandomierskich, jak i krakowskich, występował przed sądami tych ziem we własnych licznych sprawach majątkowych. O-emu przypisuje się udział w soborze w Konstancji, chyba niesłusznie, ponieważ w l. 1415–17 występował często w źródłach polskich, czego raczej nie da się tłumaczyć jego udziałem w poselstwach kursujących między dworem Jagiełły a soborem. Uczestnikiem soboru (Johann Calixgi – Jan Goźlicki?) mógł być jego brat przyrodni Jan, kanonik sandomierski. O. w dość późnym wieku, bo dopiero w r. 1419, uzyskał urząd kasztelana radomskiego, po śmierci Klemensa Mokrskiego. W t. r. w obozie pod Czerwińskiem, podczas zbrojnej demonstracji przeciwko Krzyżakom, O. poręczył jako gwarant akt przymierza Jagiełły i Witolda z królem duńskim Erykiem. Odtąd przebywał często w otoczeniu Jagiełły, brał udział w zjazdach generalnych, świadkował na licznych dokumentach królewskich. Po śmierci Jagiełły w r. 1434 O. został mianowany zarządcą i «tutorem» ziemi sandomierskiej w imieniu małoletniego Władysława. T. r. był jednym z gwarantów złożonego przez króla przyrzeczenia potwierdzenia przywilejów szlacheckich po osiągnięciu piętnastego roku życia.

O. odziedziczył wspólnie z braćmi części Balic, Burowa oraz Szczeglice w ziemi krakowskiej, Goźlice, Klimontów, Ossolin, Żuków i części w Szymanowicach i Nowej Wsi w ziemi sandomierskiej. Wiele lat (do r. 1429) i trudu poświęcił uwolnieniu, odziedziczonej po stryju Prokopie, części klucza halickiego od ciążących na niej pożyczek żydowskich. Przed r. 1419 odżyły dawne spory z zabójcą jego ojca Grotem ze Słupczy, którego oskarżył z bratem Mikołajem o podpalenie i wyrządzone szkody. Ten obronił się jednak przed sądem przysięgą, a król przeprowadził w r. 1422 między zwaśnionymi jednanie pod zakładem 1 000 grzywien. O. zmarł po czerwcu 1436, a kasztelanię radomską objął po nim jego brat Mikołaj.

O. żenił się dwukrotnie. Z pierwszą, nie znaną z imienia, żoną miał trzech synów: Jana, Mikołaja i Andrzeja. Drugą żoną O-ego była Piechna z Abramowic (ziemia lubelska), występująca w źródłach w l. 1427–66, z którą nie miał potomstwa.

Jan, uczestnik kampanii węgiersko-tureckiej, był żonaty z Zofią, córką późniejszego benedyktyna łysogórskiego Forstka z Tczycy, który przekazał mu cały majątek za roczną pensję dla siebie i niezamężnej siostry Anny. W r. 1441 odkupił od brata Mikołaja za 600 grzywien części w Lgocie, Płokach, Czyżowej, Balicach, Zawadzie i Polankach. W r. 1447 zbudował z białego kamienia kościół parafialny w Tczycy, jego córka Zofia była żoną Krzysztofa Szafrańca. W r. 1445 Jan i Andrzej odstąpili macosze prawem wiennym Basonię (ziemia lubelska) z jedną czwartą stadniny koni, Żuków i części w Szymanowicach i Nowej Wsi w ziemi sandomierskiej. Po jej śmierci zapis ten i jej rodzinne Abramowice przypadły pasierbom. Majątek ziemski po Janie odziedziczył brat Andrzej, wieloletni dworzanin i wierzyciel królewski, żonaty z Katarzyną, córką Mikołaja z Prawiednik, sędziego ziemskiego lubelskiego. Zmarł przed r. 1488.

 

Boniecki, I 86; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy, s. 179; – Polaczkówna H., Księga bracka św. Krzysztofa na Arlbergu w Tyrolu, „Mies. Herald.” R. 10: 1931 s. 148–50; – Akta grodz. i ziem., II–IV 9; Archiwum Komisji Prawniczej, Kr. 1907 VIII 1032; Cod. epist. saec. XV, I; Cod. epist. Vitoldi, I; Długosz, Historia, IV 548; Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego 1302–1453, Oprac. Z. Perzanowski, Wr. 1971; Kod. m. Kr., I; Kod. Mpol., IV; Kod. Wpol., V; Starod. Prawa Pol. Pomn., VIII 7395, 9269, 9736, 9796, uw. 229, 244, 343, II 530, 836, 970, 1022, 1029, 1047, 1052, 1850–1, 2272, 2599, 2913, 3896, 4398; Zbiór. dok. mpol., II 354, 452, 469, V 1363, 1365, 1421, VII 2029, 2032, 2045–6; – Arch. Państw. w Kr.: Terr. Crac. t. 3 s. 525, 559, 564, 572, 588, t. 5 s. 261, 268, 272, t. 6 s. 78, 167, 235, t. 7 s. 208–209, t. 146 s. 220, 226; – Dotyczy rodziny: Arch. Państw. w Kr.: Terr. Crac., t. 11 s. 528, t. 12 s. 362, t. 14 s. 44; – Kuraś S., Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu (mszp.); Materiały Słown. Hist.-Geogr. w Kr.

Franciszek Sikora

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.